Ο χορός Λαζώτης αποτελεί μια ζωντανή έκφραση της κρητικής χορευτικής παράδοσης. Ένας μεικτός κυκλικός χορός που χορεύεται από άνδρες και γυναίκες μαζί, με παλάμες στο ύψος των ώμων και έχει οκτώ βήματα.
Πρόκειται για το γνωστό τραγούδι «Κάνε με κυρά γαμπρό» (στίχοι και μουσική παραδοσιακή) όπως το κατέγραψε στη δισκογραφία ο Κώστας Μουντάκης. Στα Χάρκια Ρεθύμνου όπου μεταξύ άλλων έχει καταγραφεί, ακόμα και σήμερα ζητάνε από τον λυράρη το χορό ως «παίξε μας το “κάνε με κυρά γαμπρό”».
Η καταγωγή του Λαζώτη συνδέεται με τη μουσικοχορευτική παράδοση του Πόντιου, και ειδικότερα με τη μελωδία του χορού «Μητερίτσα». Υπάρχουν δύο βασικές διαδρομές που εξηγούν την έλευση και τη διαμόρφωση του χορού στην Κρήτη:
- Από τους Λαζούς: Η εκδοχή θέλει κάποιοι από τον λαό των Λαζών του Εύξεινου Πόντου (ή Κιρκάσιοι – «Λάζοι») να φέρνουν τη χορευτική φόρμα στην Κρήτη, πιθανώς στον 18ο αιώνα.
- Από Κρήτες πολεμιστές: Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι Κρήτες που συμμετείχαν στους Βαλκανικούς Πολέμους ή κάποιοι που βρέθηκαν στη Βόρεια Ελλάδα συνάντησαν τους Ποντιακούς χορούς και έφεραν στην πατρίδα τους τη φόρμα που εξελίχθηκε στον Λαζώτη
